Każdy z nas ma swoje przyzwyczajenia - jedni bez problemu zrywają się o siódmej rano w sobotę tylko po to, aby ich dzień był dłuższy, inni za to mogą przetańczyć całą noc na imprezie bez jednego ziewnięcia. Od czego to zależy? Od chronotypu, który warunkuje to, kiedy najlepiej się nam pracuje i ile budzików musimy ustawić rano.

Czym właściwie jest chronotyp i jak określić jego rodzaj?

Chronotyp jest wewnętrznym biologicznym zegarem, który ma każdy z nas. Określa on pory, w których jesteśmy aktywni, a także moment, kiedy mamy ochotę iść spać. Istnieją dwa rodzaje chronotypów: sowa i skowronek, i jak można się domyślić, osoby reprezentujące pierwszy z nich są bardziej aktywne wieczorem i nie lubią wczesnych pobudek. Z kolei skowronki to ludzie, którzy mogą wstać o 6 rano nawet bez budzika. ale bardzo szybko robią się zmęczeni i chodzą spać dość wcześnie. W określeniu chronotypu może pomóc poniższy test:

• Potrafisz wstać bez budzika?
• Nie lubisz pracować po 21?
• Dzień spędzony w łóżku jest dla Ciebie zmarnowany?
• Odczuwasz zmęczenie około godziny 16?
• Wstajesz około 7 nawet jeśli nie musisz nigdzie iść?
• Zwykle nie chodzisz na całonocne imprezy?
• Budzisz się rano wypoczęty?
• Najbardziej lubisz pracować lub uczyć się do południa?
• Zwykle lubisz spać około 6 godzin?
• Godzina 22 to dla Ciebie najwyższa pora, aby pójść spać?

Jeżeli na większość pytań odpowiedź brzmi TAK, to znaczy, że jesteś skowronkiem, z kolei przewaga odpowiedzi NIE - Twój chronotyp to sowa. Jeżeli liczba odpowiedzi rozkłada się mniej więcej pół na pół, najprawdopodobniej masz chronotyp pośredni.

Dlaczego określenie chronotypu jest takie ważne?

Określenie chronotypu pozwala zrozumieć, jak funkcjonuje nasz organizm. Dzięki temu można tak zaplanować dzień, aby efektywnie wykorzystać czas, którym dysponujemy. Jeżeli ktoś jest sową, papierkową pracę lub naukę zacznie wieczorem. Nie ma sensu strofować dzieci za czytanie do późna, widocznie są sowami i w ten sposób lepiej przyswajają wiedzę. Życie wbrew chronotypowi szkodzi, powoduje, że chodzimy niewyspani i nerwowi. Poza tym obudzone zbyt wcześnie sowy mają tendencję do nadmiernego jedzenia, co może prowadzić do otyłości.

Czy chronotyp można zmienić?

We współczesnym świecie dużo lepiej odnajdują się skowronki, które bez problemu chodzą na 8 do pracy, a wieczorem mają czas na relaks, ciepłą kąpiel i sen przed 23. Sowy nazywa się czasem leniami ze względu na to, że lubią długo pospać. Często bywa tak, że trzeba dopasować swój chronotyp do pracy, a nie odwrotnie. Jeżeli ktoś musi ze sowy stać się skowronkiem, aby bez problemu wstawać o 6 rano, powinien spróbować wcześniejszego zasypiania. Można to osiągnąć na przykład poprzez jedzenie ostatniego posiłku przed 18 (wówczas szybciej nastąpią procesy trawienne i organizm będzie mógł się skupić na relaksie), wysiłek na kilka godzin przed snem (np. godzina biegania) i położenie się do łóżka bez telefonu (aby nas nie rozpraszał). Rankiem z kolei nie wolno pozwolić sobie na dodatkowe drzemki, należy wstać wcześniej niż zwykle i postarać się zająć czymś praktycznym. Dużo łatwiej jest stać się sową przy chronotypie skowronka. Wystarczy po prostu dłużej spać, albo chociaż poleżeć w łóżku jeszcze jakiś czas po obudzeniu. Dobrze jest także umieścić obowiązki w drugiej połowie dnia, tak aby zająć się nimi wieczorem.

Codzienna rutyna skowronka

Przedstawiamy przykładowy rozkład dnia dla skowronka, który pozwala maksymalnie wykorzystać poranne godziny i produktywnie funkcjonować przez cały dzień.

• Wczesna pobudka – skowronki zazwyczaj budzą się wcześnie, aby w pełni wykorzystać ciszę i spokój poranka.
• Poranne rytuały – skowronki często wybierają poranną aktywność fizyczną, która może obejmować jogging, siłownię, pływanie czy jazdę na rowerze.
• Praca nad najważniejszymi zadaniami – poranek to czas na wykonywanie najważniejszych i najbardziej wymagających zadań zawodowych lub osobistych, gdy umysł jest świeży i najbardziej produktywny.
• Kontynuacja pracy – skowronki zazwyczaj po obiedzie przeznaczają czas na mniej wymagające zadania, spotkania, odpowiadanie na e-maile czy administracyjne obowiązki./li>
• Czas wolny i relaks – chwila na odpoczynek, obejrzenie ulubionego serialu, czytanie książki czy spacer na świeżym powietrzu. Wszystko to skowronki robią jeszcze za dnia, przed zachodem słońca.
• Przygotowania do snu – skowronki zazwyczaj kładą się wcześnie, aby zapewnić sobie odpowiednią ilość snu i być gotowym na kolejny produktywny dzień.

Plan dnia sowy - jak wygląda?

Zupełnie inaczej wygląda plan dnia sowy. Ich rytm dobowy koncentruje się wokół godzin wieczornych i nocnych.

• Powolne budzenie się – sowom często potrzebna jest chwila, aby w pełni się obudzić, dlatego zaczynają dzień powoli. Z reguły nie jedzą śniadania od razu po wstaniu z łóżka.
• Poranne rytuały – rozciąganie, joga, spacer z psem czy medytacja. Dla sów odpowiednią porą na te aktywności może być godzina 10:00.
• Praca nad mało wymagającymi zadaniami – skupienie się na mniej wymagających zadaniach, takich jak odpowiadanie na e-maile, spotkania czy obowiązki administracyjne.
• Dalszy czas pracy – w tym czasie poziom energii jest wysoki i możliwe jest skupienie się na najważniejszych zadaniach na dany dzień.
• Kolacja – zbilansowany posiłek, który dostarcza energii na wieczorne godziny. Sowy często jedzą większą kolację, a lżejszy obiad.
• Czas najwyższej produktywności – dla sowy wieczór i noc są najbardziej produktywne. To czas na pracę nad ważnymi projektami, naukę, realizowanie swoich pasji lub twórcze działania.
• Relaks – sowy lubią odpoczywać późnym wieczorem. Czytanie książek i oglądanie seriali o 23:00 to dla nich standardowy wieczorny rytuał.
• Sen –sowom zazwyczaj odpowiada późne kładzenie się spać, nawet w okolicach godziny 2:00.

Określenie chronotypu pomaga lepiej zorganizować swoje życie. Zarówno sowy, jak i skowronki są potrzebne, wszak nie wszystkie ważne rzeczy dzieją się o siódmej rano :)

Przeczytaj też:

1. Drzemka w ciągu dnia – pomaga czy szkodzi?
2. 3 kroki, które odmienią Twoją sypialnię na wiosnę
3. Po czym poznać, że czas wymienić materac?