W świecie materacy jest wiele produktów, jednak tylko część z dostępnych na rynku egzemplarzy ma status wyrobu medycznego. Czym różnią się materace medyczne od innych? Jakie wymagania muszą spełnić i jakie cechy musi mieć materac dla osób z bólem kręgosłupa? O tym, ale też o materacach dla dzieci i niemowląt oraz typach i twardościach materacy przeczytasz w naszym przewodniku.

________________

Przeczytaj również: Materace lateksowe vs piankowe: które wybrać?
Zobacz: Poduszka ortopedyczna - czy każda osoba może na niej spać? Zalecenia eksperta
Odwiedź: Sypialnia dla alergika - o czym warto pamiętać?
__________________

Co to jest materac ortopedyczny?

Materac ortopedyczny to wyrób specjalnie zaprojektowany w taki sposób, aby mogły z niego korzystać osoby z określonymi dolegliwościami układu kostno-stawowego. Najczęściej na materac ortopedyczny decydują się osoby ze schorzeniami kręgosłupa. Materac ortopedyczny powinien przejść testy, które potwierdzą bezpieczeństwo jego stosowania oraz zapewnienie optymalnego podparcie kręgosłupa. Jest to więc grupa materacy zakwalifikowanych jako wyroby medyczne, certyfikowanych i przeznaczonych także dla osób z określonymi dysfunkcjami ortopedycznymi i chorobami kręgosłupa.

Jakie wymagania muszą spełnić materace, aby otrzymać status medyczny?

Aktualnie zakwalifikowanie materaca jako wyrób medyczny reguluje nowelizacja Ustawy o wyrobach medycznych z dnia 26 maja 2020 roku. Nowelizacja ta ujednoliciła klasyfikację i nazewnictwo, a także wymogi, jakie musi spełnić materac, aby mógł otrzymać status wyrobu medycznego.

Aby materac otrzymał status medyczny, powinien spełnić następujące kryteria:

• otrzymanie certyfikatu jakości dzięki pozytywnemu przejściu testów (certyfikat powinien informować o dopuszczeniu materaca do użytku i o jego przeznaczeniu)
• uzyskanie pozytywnej opinii ośrodków rehabilitacyjnych (przy projektowaniu materaca powinna być brana pod uwagę aktualna wiedza medyczna lekarzy i fizjoterapeutów).

Przejście pozytywnie rygorystycznych tekstów oceniających działanie materaca i jego zdolność do prawidłowego podparcia kręgosłupa lub działania przeciwodleżynowego jest jednym z czynników pozwalających na zakwalifikowanie go jako wyrobu medycznego.

Czym różni się materac ortopedyczny od zwykłego materaca?

Oprócz uzyskanych certyfikatów, materac ortopedyczny od zwykłego może różnić:

• specjalnie zaprojektowana struktura, dzięki której nie ugina się on nadmiernie i nie zapada, co mogłoby niekorzystnie działać na kręgosłup,
• stopień podparcia kręgosłupa u osoby leżącej,
• powierzchnia nie wywołująca nadmiernych ucisków,
• stopień wentylacji (w niektórych modelach).

Bardzo twarde materace ortopedyczne

Materace bardzo twarde oznaczane są jako H4 i H5. Są one przeznaczone dla osób o masie ciała 100 – 200 kg. Warto jednak wiedzieć, że nie dla każdej osoby o takiej masie ciała może być zalecany bardzo twardy materac. Na to, czy można z niego korzystać wpływają też inne czynniki, takie jak choroby kręgosłupa i inne problemy zdrowotne.

Twarde materace ortopedyczne

Ten rodzaj materacy ze względu na twardość określany jest jako H3 (dla osób o masie ciała 80 – 110 kg). Jednak, podobnie jak w poprzednim przykładzie, na dobór materaca wpływ powinny mieć także inne czynniki poza wagą, takie jak dolegliwości kręgosłupa.

Średniotwarde materace ortopedyczne

Średniotwarde materace (H2) są najczęściej zalecane dla pacjentów z bólem kręgosłupa. Są przeznaczone dla osób o masie ciała 60 – 80 kg, śpiących na plecach, ale nie tylko. Materace średniotwarde najczęściej wykonane są z masy termoplastycznej. W niektórych przypadkach mogą z nich korzystać także dla dzieci (powyżej 2 roku życia), po konsultacji z lekarzem i fizjoterapeutą.

Miękkie materace ortopedyczne

Materace bardzo miękkie są oznaczane symbolem H1. Są przeznaczone dla osób o niewielkiej masie ciała, do 60 kg (nie dotyczy to niemowląt, u których niewskazane są zbyt miękkie materace). Zazwyczaj powinny ich unikać osoby mające problemy z kręgosłupem.

Jaki materac ortopedyczny wybrać w zależności od schorzeń?

Jeżeli materac został zalecony przez specjalistę ze względów zdrowotnych, najlepiej zapytać lekarza, jaka twardość i jaki typ materaca będzie przy danym schorzeniu najlepszy. Podobnie, jeśli wybierany będzie także stelaż do materaca. Ma to duże znaczenie, gdyż u osób mających określone dolegliwości kierowanie się tylko masą ciała nie wystarczy.

Warto porozmawiać z lekarzem (na przykład ortopedą, neurologiem lub neurochirurgiem) o strefach nacisku materaca, o możliwych wypełnieniach, a także o składzie materaca, jaki można wybrać.

Jest to szczególnie ważne w przypadku współistnienia różnego rodzaju alergii lub astmy oskrzelowej. Jeżeli lekarz zaleca materac ortopedyczny ze względu na kręgosłup, najlepiej powiedzieć też o innych schorzeniach, chociaż mogą one nie kojarzyć się z bólem kręgosłupa czy wpływem materaca na zdrowie. Okazuje się jednak, że znaczenie w wyborze materaca może mieć niemal każda współistniejąca choroba. Zapalenia stawów, problemy kardiologiczne, choroby układu oddechowego – o tym wszystkim należy powiedzieć lekarzowi i na podstawie całego wywiadu medycznego zapytać o możliwości w wyborze materaca ortopedycznego dla siebie.

Jaki jest najlepszy materac na bolący kręgosłup?

Dla osób z dolegliwościami kręgosłupa sprawdzić się może materac:

• o średnim stopniu twardości, a więc ani zbyt miękki, ani zbyt twardy (gdyż materac zbyt miękki mógłby spowodować nadmierne uginanie się jego powierzchni pod wpływem ciężaru ciała, a tym samym nienaturalne wygięcie kręgosłupa w kierunku podłoża; z kolei zbyt twardy materac nie pozwala na zachowanie naturalnego ułożenia kręgosłupa w czasie snu i może wywołać również jego odgięcia, a przez to – przeciążenia i nasilenie objawów);
• zapewniający dobre podparcie kręgosłupa w pozycji leżącej, z prawidłowo rozmieszczonymi strefami podporu.

Jest sposób na to, aby sprawdzić, czy wybrany materac ma dla danej osoby prawidłowy stopień twardości i czy dobrze podtrzymuje jej kręgosłup w pozycji leżenia na boku. W tym celu należy położyć się na materacu bokiem (w pozycji, w jakiej najczęściej się zasypia) i poprosić drugą osobę o spojrzenie, jak układa się sylwetka. Jeżeli tułów zmierza do ustawienia w kształt litery C, wypukłością skierowaną do dołu (w stronę materaca) oznacza to, że materac jest zbyt miękki. Takie ułożenie kręgosłupa mogłoby być niekorzystne zwłaszcza dla osób z dyskopatią lub kręgozmykiem. Z kolei zbyt twardy materac może powodować inne, również nienaturalne odgięcia.

Materac ortopedyczny po operacji kręgosłupa

Kręgosłup po operacji wymaga dobrej podpory na czas snu i przebywania w pozycji leżącej. Z pewnością lekarz prowadzący, jeszcze przed zabiegiem operacyjnym udzieli zaleceń na czas pozabiegowy. Już wtedy warto zapytać specjalistę, na jakim materacu najlepiej będzie spać po zabiegu, jaki jest planowany i omówić ten temat łącznie z zalecaną pozycją do spania po operacji.

Może się okazać, że materac, na którym chory spał przed operacją, będzie wystarczający także na czas po zabiegu. Jest tak zwłaszcza w przypadku tych pacjentów, którzy już przed operacją, dbając o swój kręgosłup stosowali zasady ergonomii snu i dobrali ergonomiczny materac, aby dobrze podeprzeć kręgosłup podczas snu.

Jeżeli jednak pacjent spał wcześniej na nieprawidłowym podłożu, kontynuowanie tego po operacji mogłoby nasilić dolegliwości i utrudnić procesy gojenia.

Szczególnie ważne jest, aby materac, na którym śpi osoba po operacji kręgosłupa nie był zbyt miękki.

Pozytywną informacją jest to, że materac do stosowania po zabiegu operacyjnym kręgosłupa zazwyczaj nie jest zakupem tylko na czas rekonwalescencji. Dobrze dobrany materac może służyć pacjentowi także później, jako element dbałości o swój kręgosłup.

Materac do ćwiczeń rehabilitacyjnych

Wyjątkowej uwagi wymaga dobór materaca do ćwiczeń rehabilitacyjnych. Jako że u pacjentów leżących często rehabilitacja obejmuje terapię metodą PNF lub inne techniki wykonywane, gdy osłabiony chory leży w łóżku, materac rehabilitacyjny musi odznaczać się wyjątkową trwałością i wytrzymałością. Ma to duże znaczenie także wtedy, gdy fizjoterapeuta zakłada pacjentowi do łóżka szynę CPM do ćwiczeń biernych stawu kolanowego i biodrowego (np. po zabiegu wszczepienia endoprotezy kolana lub biodra). Wtedy materac musi być przystosowany do dodatkowego ciężaru szyny oraz odporny na odkształcenia w jej miejscu i na uszkodzenia oraz rozdarcia.

Materac do łóżka rehabilitacyjnego – na jakie elementy zwracać uwagę?

Najważniejszą kwestią, na jaką trzeba zwrócić uwagę w przypadku materaca do łóżka rehabilitacyjnego, są certyfikaty. Ważny jest także dokładny pomiar miejsca na materac, aby był w pełni dostosowany do stelaża. Z kolei dobór rodzaju materaca powinien być podyktowany zaleceniami lekarskimi.

Materace i poduszki ortopedyczne

Dobór łóżka rehabilitacyjnego to ważny element dbałości o osobę niepełnosprawną. Jednak nie tylko prawidłowy wybór łóżka i stelaża ma znaczenie. Ważny jest także odpowiednio dobrany materac, ale też poduszka.

Łóżka rehabilitacyjne zazwyczaj stosowane są przez osoby przewlekle chore lub po wypadkach, których powrót do zdrowia i sprawności trwa długo. W przypadku osób przewlekle leżących do łóżka rehabilitacyjnego zazwyczaj zakłada się materac przeciwodleżynowy. Występują one w różnych wariantach, a to, jaki konkretnie będzie potrzebny dla danej osoby, najlepiej omówić z lekarzem (część z nich podlega refundacji).

Z kolei poduszka może mieć bardzo różną formę, a zależy to od stopnia sprawności, wieku, od tego czy chory spożywa posiłki również w łóżku oraz od możliwości podniesienia stelaża w miejscu zagłówka. Dostępne są różne wielkości i kształty poduszek ortopedycznych. Jeżeli pacjentem korzystającym z łóżka jest osoba po wypadku, u której potrzebne jest dodatkowe podparcie kręgosłupa szyjnego, być może potrzebna będzie specjalnie wyprofilowana poduszka, ze wzniesieniem w miejscu odcinka szyjnego. U chorych leżących na plecach z kolei, zwłaszcza u seniorów i osób o znacznie zmniejszonej sprawności fizycznej, spożywających posiłki w łóżku, potrzebna może by większa poduszka. O rodzaj poduszki warto pytać lekarza, fizjoterapeutę lub pielęgniarkę.

Nakładka na materac ortopedyczny

Nakładki na materac stosuje się, aby uniknąć jego zabrudzenia i innych uszkodzeń. Są stosowane także u alergików, zwłaszcza uczulonych na roztocza (w wersji antyalergicznej – jeżeli lekarz stwierdził taką konieczność). Nakładki na materac, w tym pokrowce zapinane na zamek lub na rzepy konieczne są także u pacjentów z nietrzymaniem moczu lub stolca, a także u osób, które intensywnie się pocą (w tym z zaburzeniami metabolicznymi i hormonalnymi, w tym z chorobami tarczycy). Dzięki temu łatwiej zachować higienę, a równocześnie przedłużyć trwałość materaca i zmniejszyć ryzyko jego zmoczenia, a tym samym – rozwoju grzybów, pleśni lub roztoczy.

Grubość materaca do łóżka rehabilitacyjnego

Grubość materaca powinna być w pełni dostosowana do wybranego łóżka rehabilitacyjnego. Dlatego przez wyborem materaca trzeba dokonać bardzo dokładnych pomiarów łóżka, do którego będzie zakładany.

Pościel na materac medyczny

Mając materac medyczny, kolejnym wyborem jest dopasowanie do niego odpowiedniej pościeli. Jaka pościel może być stosowana łącznie z materacem medycznym?

Wszystko zależy od potrzeb osoby, która korzysta z materaca medycznego. Jeżeli jest alergikiem – wówczas najważniejszy jest wybór pościeli antyalergicznej, z wypełnieniem, które nie uczula. Alergia również jest kwestią indywidualną, dlatego dobór pościeli należy skonsultować z alergologiem, który na podstawie testów alergicznych będzie wiedział, które włókna i elementy wypełnienia mogłyby podziałać na daną osobę alergizująco.

Jeżeli osoba korzystająca z materaca medycznego nie ma uczuleń, może wybrać pościel zgodnie z własnymi preferencjami dotyczącymi jej ciężaru, stopnia utrzymywania ciepła czy przyzwyczajeń. Zawsze jednak warto zwracać uwagę na zapewnienie cyrkulacji powietrza.

Stelaż do materaca rehabilitacyjnego

Stelaż odpowiada za podparcie materaca, a tym samym odgrywa ważną rolę dla jakości snu. Ponadto pełni funkcje amortyzacyjne.

Stelaż do materaca rehabilitacyjnego może być zarówno w wersji regulowanej manualnie, jak i elektrycznie. Gdy materac jest stosowany ze wskazań medycznych, szczególną uwagę należy zwrócić na to, aby stelaż:

• zapewniał bezpieczeństwo użytkownika;
• odznaczał się trwałością;
• dostosowany był do ciężaru materaca;
• był dostosowany do masy ciała użytkownika (szczególnie ważne jest to u osób bariatrycznych, czyli u pacjentów z dużym stopniem otyłości) – dlatego warto zwracać uwagę, jakie może być maksymalne obciążenie wybranego stelaża (waga użytkownika plus waga materaca);
• jeżeli jest to konieczne ze względów zdrowotnych: pozwalał na regulację wysokości zagłówka, części dla odcinka lędźwiowego kręgosłupa i podnóżka (jest to ważne zwłaszcza dla osób przewlekle chorych, które w łóżku spędzają nie tylko noc, ale też wiele godzin w ciągu dnia, jedzą w łóżku i wykonują w nim ćwiczenia rehabilitacyjne; może być to wymagane także stanem zdrowia danej osoby, tak jak w przypadku schorzeń kardiologicznych, pulmonologicznych lub naczyniowych; opcja ta przydatna jest też w stanach pooperacyjnych w łóżkach szpitalnych, ale też w warunkach sanatoryjnych i w domach opieki nad seniorami oraz osobami niepełnosprawnymi);
• był bardzo dobrze dopasowany rozmiarowo wraz z materacem;
• był zbudowany w taki sposób, aby nie powodował zniekształceń materaca;
• pozwalał na równomierne rozłożenie nacisku na materac;
• umożliwiał prawidłową wentylację materaca (na przykład poprzez prawidłową odległość pomiędzy listwami, zapewniającą zarówno bezpieczeństwo i dobre podparcie, jak i umożliwiając cyrkulację powietrza w obrębie materaca, a tym samym – chroniąc przed wilgocią i rozwojem pleśni; jest to szczególnie ważne dla alergików, ale na zapewnienie cyrkulacji powietrza powinien zwrócić uwagę każdy, gdyż pleśnie nie tylko alergizują, ale też na wiele innych sposobów niekorzystnie wpływają na zdrowie).

Te cechy mogą bezpośrednio wpływać na działanie materaca, co ma duże znaczenie w przypadku materaców medycznych. Ponadto czynniki te mogą mieć wpływ na żywotność materaca, gdyż nieprawidłowo dobrany stelaż mógłby wpłynąć na szybsze jego zużycie.

Czy zdrowa osoba może używać materac medyczny?

Osoby zdrowe również mogą korzystać z materaca medycznego. Wiele osób uważa materac medyczny za element zdrowego trybu życia i ergonomii snu, ceniąc sobie komfort podczas spania. Dlatego osoby żyjące w biegu, przewlekle zestresowane, ale też aktywne fizycznie korzystają z materaca medycznego jako elementu profilaktyki zdrowotnej. Materace medyczne dostępne są bowiem dla każdego: nie trzeba mieć specjalnego wniosku od lekarza ani recepty, żeby kupić materac klasy medycznej. Jeżeli jednak osoba zdrowa jest na wizycie profilaktycznej u lekarza, dobrą praktyką byłoby omówienie najlepszych dla niej warunków do snu.

Materace kieszeniowe

Materace kieszeniowe to takie, które mają we wkładzie sprężyny kieszeniowe. Mogą być one ułożone w taki sposób, aby tworzyły w strukturze materaca strefy o zróżnicowanych twardościach. Sprężyny kieszeniowe mają za zadanie tłumić ruchy podczas snu. Może być to więc jedna z opcji dla osób, które śpią niespokojnie, wiercą się i często zmieniają pozycje, a także u osób z zespołem niespokojnych nóg.

Materace bonellowe, czyli sprężynowe

Materace bonellowe są od lat bardzo popularne w Polsce, a zna je zapewne niemal każdy dorosły, czy to z dzieciństwa, czy z aktualnego użytkowania. Swoją nazwę materace te wzięły od swojego wkładu, a więc od sprężyn, nazywanych „bonelami”.

Materace bonelowe stanowią więc jeden z rodzajów materaców sprężynowych. Sprężyny bonelowe zwane są także „klepsydrowymi”, ze względu na ich kształt.

Niektóre wersje materaców sprężynowych są opcją ekonomiczną, wybieraną ze względu na niższą cenę w porównaniu z innymi materacami. Materace bonellowe mogą jednak nie być dobrym wyborem dla osób z bólem kręgosłupa, gdyż mogą nie zapewnić mu wystarczającego podparcia.

Materace lateksowe

Materace wytworzone z pianki lateksowej mają zazwyczaj w swoim składzie mieszankę kauczuku naturalnego i syntetycznego, a w mniejszym stopniu – dodatkowe wypełniacze. Cechują się zwykle odpornością na osiadanie i gromadzenie się kurzu, a także roztoczy. Dzieje się tak ze względu na porowatą powierzchnię materaca, która pozwala na wentylację jego wnętrza.

Ten rodzaj materaca wybierają więc czasem alergicy, zwłaszcza uczuleni właśnie na kurz i roztocza. Materace lateksowe występując w różnych stopniach twardości. Ten typ materaca odznacza się także tłumieniem drgań.

Materace piankowe

Materace piankowe zwykle mają wypełnienie z pianki termoelastycznej lub wysokoelastycznej. Wariantem materaców piankowych są materace z pianki lateksowej, opisane wyżej. Materace termoelastyczne są nazywane także materacami memory, ze względu na to, że producenci podają, iż zapamiętują one kształt ciała użytkownika pod wpływem temperatury. Materace z pianki wysokoelastycznej z kolei są uznawane za uniwersalne.

Materace hybrydowe

Materace hybrydowe łączą cechy materacy piankowych i sprężynowych. Są najnowocześniejsze wśród opisanych w tym opracowaniu materacy.

Dla kogo są przeznaczone materace medyczne?

Materace medyczne są kierowane głównie do osób o specjalnych potrzebach zdrowotnych. Ich wersje są dostępne dla dzieci (już od najmłodszych lat), dorosłych i seniorów.

Najczęściej na materac medyczny decydują się osoby:

• po operacjach kręgosłupa,
• z dyskopatią (zwłaszcza w odcinku lędźwiowym, lędźwiowo-krzyżowym lub piersiowym),
• z kręgozmykiem,
• ze stenozą kanału kręgowego lub otworów międzykręgowych,
• z zesztywniającym zapaleniem stawów kręgosłupa (ZZSK),
• z innymi chorobami reumatycznymi, przy zajęciu stawów kręgosłupa skutkującym sztywnością i bólem,
• z chorobą zwyrodnieniową stawów,
• po udarze mózgu,
• z innymi chorobami neurologicznymi (takimi jak stwardnienie rozsiane).

Materac ortopedyczny dla niemowlaka

Czy niemowlęta mogą spać na materacu ortopedycznym?

Okazuje się, że czasem jest to konieczne. Niektórzy rodzice decydują się na materac ortopedyczny dla niemowlaka profilaktycznie, chcąc stworzyć maluszkowi dobre podłoże do snu.

Wybierając materac dla niemowlaka należy zwrócić uwagę, aby nie był on zbyt miękki. Nadmierna miękkość materaca mogłaby spowodować nawet opóźnienia i nieprawidłowości w rozwoju ruchowym niemowlęcia. Zbyt miękki, zapadający się materac może utrudnić maluszkowi na przykład wykonywanie obrotów: z pleców na brzuszek, z brzuszka na plecy i na boki. Przy zbyt miękkim podłożu dziecko przy próbie odwracania na boki zapada się, przez co obroty mogą być wręcz niemożliwe do wykonania A są to niezwykle ważne elementy budowania prawidłowego rozkładu napięcia mięśniowego niemowlaka. Jest to także baza do osiągania kolejnych umiejętności ruchowych (pełzania, raczkowania, siadania i wstawania, aż wreszcie – chodzenia). Tak samo na etapie wstawania – zbyt miękkie, nieprawidłowe podłoże może skutecznie zniechęcić malucha do prób wstawania w łóżeczku.

Dlatego należy omówić z lekarzem pediatrą lub fizjoterapeutą pediatrycznym, jaki rodzaj materaca byłby wskazany u danego maluszka.

Materac ortopedyczny dla dziecka

Kiedy dziecko może potrzebować specjalnego materaca ortopedycznego?

Ma to miejsce zwłaszcza u dzieci niepełnosprawnych, u których stwierdza się:

• mózgowe porażenie dziecięce
• stwardnienie zanikowe boczne
• przepuklinę oponowo-rdzeniową
• rozszczep kręgosłupa
• wrodzone wady skutkujące częstym przebywaniem niepełnosprawnego dziecka w pozycji leżącej.

Dla dzieci młodszych zazwyczaj wybierane są ortopedyczne materace piankowe. Dla starszych można wybrać także materac kieszeniowy, jednak ze szczególnym zwróceniem uwagi na to, czy nie ma on stref twardości. Materace 7-strefowe mogą być stosowane dopiero wtedy, gdy dziecko osiągnie wzrost 150 cm.

Wybierając materac dla dziecka niepełnosprawnego również istotna jest konsultacja swojego wyboru ze specjalistą, który pomoże określić typ, stopień twardości i inne cechy materaca, które mogą mieć wpływ na rozwój rosnącego wciąż organizmu.

Materac ortopedyczny dla dorosłego

Materace ortopedyczne dla osób dorosłych dostępne są w wielu wariantach. Od indywidualnych potrzeb zależy, który z nich może okazać się potrzebny dorosłemu użytkownikowi. Inny dla alergika, inny dla osoby przewlekle chorej, a jeszcze inny dla mających bóle kręgosłupa – dlatego tak bardzo potrzebny jest indywidualizm w doborze materaca. Duży wybór materaców medycznych dla dorosłych jest dobrą informacją, gdyż każdy może dopasować model do wskazań lekarza.

Materac ortopedyczny dla seniora

Wybór materaca medycznego dla seniora powinien obejmować wszystkie dodatkowe potrzeby, jakie wiążą się z dolegliwościami osoby w starszym wieku. Przy wyborze materaca dodatkowo należy uwzględnić, czy senior będzie korzystał z niego tylko do snu, czy także w ciągu dnia, ze względu na stan zdrowia. Ważna jest także kwestia ewentualnej rehabilitacji domowej. Jeżeli senior jej wymaga, a odbywa się ona w pozycji leżącej w łóżku, należy również to uwzględnić, wybierając materac rehabilitacyjny dla seniora. Ponadto dodatkowe problemy, takie jak np. nietrzymanie moczu, powinny być jednym z czynników branych pod uwagę przy wyborze materaca.

Najlepsze materace ortopedyczne, czyli jak wybrać idealny dla siebie – 5 trików

1. Zawsze przy wyborze materaca trzeba kierować się wskazaniami lekarza i fizjoterapeuty. Specjalista pomoże określić rodzaj materaca zależnie od schorzeń przewlekłych, masy ciała i innych indywidualnych potrzeb.
2. Należy dokładnie przeczytać instrukcję dołączoną do materaca i sprawdzić, czy otrzymał wszystkie niezbędne certyfikaty. Poszycie materaca może mieć certyfikat „Tekstylia Godne Zaufania” i wyróżniać się zgodnością z wymaganiami Oeko-Tex Standard 100. Certyfikaty te otrzymują materace i inne tekstylia, które w swoim składzie nie zawierają substancji uznanych za szkodliwe dla zdrowia, takich jak metale ciężkie lub pestycydy. Część materacy ma także certyfikat szwajcarskiego instytutu AEH. Z kolei certyfikat SANITIZED potwierdza właściwości bakteriobójcze.
3. Warto zwrócić uwagę, czy materac zawiera włókna i substancje ograniczające namnażanie się chorobotwórczych drobnoustrojów. W tym celu w składzie można szukać jonów srebra oraz mikrowłókna antyalergicznego.
4. Będąc alergikiem, wybór materaca należy skonsultować z lekarzem alergologiem. Specjalista dokładnie określi, co w składzie materaca mogłoby daną osobę uczulać i tym samym, jakiego rodzaju materacy, poduszek czy pościeli unikać.
5. Trzeba dokładnie zmierzyć stelaż pod materac – oceniając długość, szerokość, a także głębokość, w której musi zmieścić się materac.

Jak często wymieniać materac medyczny?

Materac medyczny należy wymienić za każdym razem, gdy przestaje on spełniać swoją funkcję. Tak może być w przypadku:

• uszkodzenia struktury materaca,
• widocznych odkształceń (nawet, gdy producent wskazał na dłuższy okres przydatności do użycia materaca, obecność deformacji, które mogły powstać na skutek różnych czynników powinna skłonić do jego wcześniejszej wymiany),
• zapleśnienia materaca (na przykład na skutek dostania się do jego wnętrza wilgoci),
• znacznego zwiększenia lub zmniejszenia masy ciała w porównaniu do wagi, jaką użytkownik miał w chwili zakupu aktualnego materaca.

Jeżeli żaden z powyższych czynników nie wystąpił, średnio przyjmuje się, że dobry materac medyczny ma trwałość 3 – 4 lata, maksymalnie do około 5 lat. Może się zdarzyć, że producent wskaże inny okres żywotności materaca. Dlatego należy zawsze dokładnie przeczytać wszystkie instrukcje dołączone do materaca i nie przekraczać czasu jego bezpiecznego użytkowania. Używanie materaca dłużej niż wskazał producent, lub pomimo widocznych jego uszkodzeń mogłoby niekorzystnie wpłynąć na zdrowie. Przykładowo, korzystanie z materaca z odkształceniami mogłoby zwiększyć ryzyko lub nasilenie bólu kręgosłupa, sztywności porannej i pogorszyć jakość snu.

Śpiąc na materacu zawilgoconym, mimo tego, że jego termin przydatności jeszcze nie minął, mogłoby spowodować nasilenie objawów alergii i astmy oskrzelowej (tym bardziej, że u wielu osób objawy astmy pojawiają się właśnie nad ranem, jeszcze leżąc w łóżku).

Z kolei gdy użytkownik znacznie przytył w czasie użytkowania materaca, może on w sposób niewystarczający podpierać jego kręgosłup w czasie snu. Może się okazać, że wystąpi potrzeba zmiany materaca na inny model lub inny stopień twardości. Spanie mimo zmian masy ciała wciąż na tym samym materacu, gdy nie spełnia on swojej funkcji mogłoby generować bóle pleców.

Ile kosztuje dobry materac medyczny?

Ceny materacy medycznych są bardzo zróżnicowane. Zależą one od producenta, typu, rodzaju wypełnienia, cech antyalergicznych, wymiarów i innych czynników. Wpływ na cenę mogą mieć także dodatkowe certyfikaty, jakie materac otrzymał.

Zazwyczaj najtańsze są materace sprężynowe, a najdroższe – z pianki oraz hybrydowe.

Zakresy cenowe materacy medycznych zaczynają się od kilkuset złotych.

Materace hybrydowe kosztują 2000 – 3000 zł. Najnowocześniejsze i najbardziej zaawansowane modele osiągają cenę nawet w okolicach 5000 zł.

Średnio można przyjąć, że cena materaca medycznego to około 2000 – 5000 zł.

O to, jak bardzo zaawansowany materac i jakiego typu byłby potrzebny dla danej osoby, najlepiej zapytać lekarza (ortopedę, reumatologa lub innego specjalistę prowadzącego leczenie).

Warto też wiedzieć, że pewien rodzaj materacy medycznych ma refundację z NFZ. Według najnowszych danych, od 1 stycznia 2024 z refundacją można kupić materace przeciwodleżynowe pneumatyczne z wyłączeniem materacy piankowych, a nowością jest objęcie refundacją materacy w konstrukcji bąbelkowej . Refundacja obejmuje tez poduszki przeciwodleżynowe pneumatyczne, z wyłączeniem toaletowych, a nowością jest włączenie w 2024 roku poduszki jednokomorowej do listy wyrobów refundowanych przez NFZ.

Warto jednak wiedzieć, że aby uzyskać refundację na takie akcesoria, trzeba mieć wniosek od lekarza potwierdzający potrzebę ich stosowania. Ważne jest także sprawdzanie na bieżąco list refundacyjnych, gdyż ulegają one zmianom.

Nasz przewodnik po materacach miał na celu przybliżyć najważniejsze informacje dotyczące materacy medycznych. Mamy nadzieję, że każdy mógł tu znaleźć odpowiedzi na nurtujące pytania. W przypadku wątpliwości najlepiej skontaktować się z lekarzem. Tylko specjalista, który zbadał pacjenta, zna dobrze jego problem, widział wyniki badań lub operował wie najlepiej, jakiego podłoża do snu dany pacjent potrzebuje.

Danuta Herczek – mgr fizjoterapii z pasją do dzielenia się wiedzą fizjoterapeutyczną. Już od czasów studiów zainteresowana zwłaszcza tematem dysfunkcji kręgosłupa i wpływem ergonomii pracy i czynności codziennych na zdrowie. Zaangażowana w edukację profilaktyczną, współpracuje również z ośrodkami szkoleń dla fizjoterapeutów. Na bieżąco z nowościami ze świata fizjoterapii.